
Język chiński należy do rodziny języków sino-tybetańskich i jest używany przez około 1,3miliarda osób na świecie. Wyróżnia się 7 głównych dialektów „języka chińskiego”, które dzielone są na północne i południowe. Według mnie, najbardziej przydatnym i najpopularniejszym dialektem w mowie i piśmie jest dialekt mandaryński – przez rodowitych chińczyków zwany 普通话. W dzisiejszym artykule przedstawię wam efektywne metody na naukę języka chińskiego w oparciu o dialekt mandaryński. Ten artykuł jest pogłębieniem e-booka pt. Ucz się chińskiego angażując wyobraźnię.
Krok 1 – postaw na fonetykę
Przed rozpoczęciem nauki pisma chińskiego, chińskiej gramatyki jak i słownictwa, powinieneś dokładnie poznać zasady chińskiej fonetyki. Dzięki znajomości chińskiej fonetyki, nauka przebiegnie w sposób prostszy i moim zdaniem, bardziej efektywny. Język chiński jest językiem sylabicznym co oznacza, że każdy znak odpowiada jednej sylabie. Każda sylaba składa się z trzech elementów: inicjałów, końcówek i tonów. W dialekcie mandaryńskim i jego systemie pinyin 拼音 (tak zwanej tranksrypcji) występują 23 nagłosy, 24 końcówki, 4 tony i ton neutralny.
Inicjały*:
b c d f g h j k l m n p q r s t w x y z ch sh zh
*większość składa się ze spółgłosek, które wymawia się tak samo jak i te polskie (oprócz ch, które wymawia się jako cz, sh – które brzmi jak sz, zh brzmi podobnie do dż, j do dzi, w do ł, q do ci)
Końcówki*:
a o e i u ü
ai ao ei iu ou ui
an en er ie in üe
ang eng ing ong un ün
*większość z nich składa się z samogłosek i ma bardzo podobne brzmienie, oprócz (üe, ün których brzmienie jest bardzo trudno opisać)
Tony:
Ton 1 – ton wysoki ciągły (powiedz: aaaa jak u doktora 🙂
Ton 2 – ton rosnący (powiedz ze zdziwieniem: co?)
Ton 3 – ton opadająco-rosnący (powiedz z ironią: tak)
Ton 4 – ton opadający (powiedz ze złością: nie)
Ton 5 – ton neutralny, nie jest melodyjny, brzmi bardzo naturalnie
Nauczyciele języka chińskiego często uznają naukę fonetyki jako priorytet, zapoznając z nią swoich uczniów, przed nauką pisma chińskiego jak i słownictwa. Tak było również i w moim przypadku – na początku nauki j.chińskiego na 华东师范大学 w Szanghaju, wraz z nauczycielem, mocno ćwiczyliśmy znajomość fonetyki i poprawną wymowę. Na początku, zaczynaliśmy od nauki inicjałów i końcówek, stopniowo przechodziliśmy do nauki tonów, by zakończyć na nauce poprawnego wymawiania całych wyrazów. Ja również polecam tę metodę – najpierw naucz się wymawiania inicjałów i końcówek, potem przejdź do nauki tonów, a gdy je już opanujesz, spróbuj swoich sił w czytaniu wyrazów, które zawierają wszystkie wcześniej wymienione elementy.

Krok 2 – poznaj swoje preferencje sensoryczne i zaadaptuj skuteczne metody nauki
Każdy z nas posiada inne predyspozycje do wykorzystania wiedzy, jak i różnorodne sposoby jej przyswajania. Wynika to głównie z naszych preferencji sensorycznych, które poniekąd są zakodowane w naszych genach. Wiedz, że jesteś w stanie zwiększyć proces uczenia się, różnicując go. Jeśli chcemy uczyć się efektywnie, musimy dostarczyć naszym mózgom odpowiednich wrażeń. Istnieją trzy rodzaje preferencji sensorycznych:
1. Preferencja wzrokowa – jeżeli jesteś wzrokowcem, to w celu lepszego przyswojenia materiału powinieneś korzystać z różnego rodzaju notatek, obrazków, prezentacji, filmów pokazowych, wykresów czy tabeli. Dodatkowe podkreślenia tekstów różnymi kolorami, lub przylepianie fiszek i karteczek obrazowych na ścianie, pomogą Ci lepiej zapamiętać daną porcję materiału. Ważne jest by Twoje notatki czy prezentacje były estetycznie przygotowane i podzielone na sekwencje – wzrokowcy lubią mieć dobrze ułożony materiał, nie lubią chaosu. Jeśli Twoim ulubionym sposobem utrwalania informacji jest ich zapisywanie, a do podkreślenia informacji w swoich notatkach używasz kolorowych markerów, to jesteś wzrokowcem!
2. Preferencja słuchowa – jeśli jesteś słuchowcem, to z dużą uwagą słuchasz tego, co mówi druga osoba i nie jest Ci potrzebna dodatkowa wizualizacja czy też nadawanie znaczenia konkretnym ruchom. Dekoncentruje Cię hałas, dlatego podczas nauki powinieneś sobie znaleźć osobne i spokojne miejsce, by nikt nie zakłócał Ci procesu przyswajania informacji. Dobrymi metodami nauki dla Ciebie będzie tworzenie różnego rodzaju nagrań, które potem będziesz mógł swobodnie odtworzyć. Innym sposobem nauki który okaże się dla Ciebie skuteczny, będzie opowiadanie przyswojonych informacji do Twojego odbicia w lustrze. By lepiej zapamiętywać materiał, moduluj swoim głosem, intonując istotne dla Ciebie wyrazy i zdania. Jeśli lubisz uczyć się z innymi osobami, często bierzesz udział w dyskusjach i preferujesz interaktywne zajęcia polegające na wymianie zdań to jesteś słuchowcem!
3. Preferencja kinestetyczna – kinestetycy to statystycznie najmniejsza grupa uczniów, którą charakteryzuje nauka poprzez działanie. Jeśli podczas lekcji ciężko jest/było Ci wytrzymać w jednym miejscu bez możliwości poruszania się, to jesteś członkiem grupy kinestetyków. Lubisz praktycznie wykorzystywać zgromadzoną wiedzę, dlatego najlepszym rodzajem nauki dla Ciebie jest wykonywanie różnego rodzaju eksperymentów, czy praktykowanie nabytych umiejętności i zgromadzonej wiedzy na działaniach. Najlepiej zapamiętujesz to, co wykonałeś, dlatego u Ciebie świetnie sprawdzą się wszelkiego rodzaju gry, aktywności i ćwiczenia ruchowe. Jeśli nadajesz znaczenia konkretnym ruchom, najlepiej zapamiętujesz daną porcję materiału poprzez czynne uczestnictwo w grach i zabawach, jak i często używasz swoich rąk podczas opowiadania różnego rodzaju zjawisk, to jesteś kinestetykiem!
Będąc świadomym swoich preferencji sensorycznych, jesteśmy w stanie łatwiej zdobywać i pogłębiać wiedzę, jak i nowe umiejętności.
W jaki sposób wykorzystać preferencje sensoryczne w celu uczenia siebie oraz innych osób?
Niezależnie od tego, czy jesteś nauczycielem, rodzicem czy też uczniem, różnicując swój styl przekazywania wiedzy, będziesz w stanie dotrzeć do świadomości większej liczby osób, sprawiając, że informacje, które przekazujesz są lepiej przez nich zapamiętywane. Dlatego też, powinno się dostosować swój styl nauczania by skupić na sobie uwagę każdego przedstawiciela reprezentującego jedną z tych trzech grup. Jeśli uczysz języka chińskiego daną grupę osób lub starasz się znaleźć swój własny styl nauki który pomoże Ci zmaksymalizować efekty nauki chińskiego, mam dla Ciebie parę rad, na których możesz bazować, oczywiście najpierw uwzględniając swoje preferencje sensoryczne.
Rady dla wzrokowców:
· Skorzystajcie z kart obrazkowych/fiszek podczas nauki języka chińskiego;
· Na karteczkach samoprzylepnych zapisujcie najtrudniejsze znaki, a obok np. w postaci rysunku ich znaczenia. Porozwieszajcie je w miejscach w domu, z których często korzystacie, by mieć je na widoku;
· Twórzcie prezentacje, które zawierają barwne, łatwe do zapamiętania i atrakcyjne dla oka przykłady;
· Ilustrujcie wygląd danego znaku w swoich myślach, co rozwija zdolność zapamiętywania;
· Skorzystajcie z metody opracowanej przez ShaoLan Hsueh, twórczyni ChinEasy. Gdy mierzycie się z jakimś trudniejszym znakiem, zapiszcie go na dużej kartce i postarajcie się narysować jego znaczenie np. do znaku 人 (rén – człowiek) możecie domalować głowę i stopy, które będą przedstawiać człowieka;
· Kolorujcie pojedyncze kreski z których składa się znak, za pomocą wielobarwnych markerów czy kredek;
Rady dla słuchowców:
· Podczas nauki twórzcie historyjki o danym znaku i wypowiadajcie je na głos. By to zrobić, przeanalizuj dany znak i uświadom sobie, co przypominają Ci poszczególne elementy graficzne. Na tej podstawie, stwórz swoją historię, która ułatwi Ci zapisywanie znaku, bez zapominania o niektórych elementach;
· Użyjcie dyktafonu by nagrać wymowę poszczególnych znaków i słuchajcie nagrania podczas wykonywania różnych czynności. Powtarzanie dodatkowo wzmocni efekty nauki;
· Oglądajcie bajki i wykonujcie dużą ilość ćwiczeń słuchowych;
· Układajcie różnego rodzaju rymowanki, do znaków które nie możecie zapamiętać;
· Spróbujcie zapamiętać znak na zasadzie skojarzeń, wykorzystując znane wam wyrazy z języka polskiego czy chińskiego. Np. by zapamiętać wymowę 书 (shū – książka), możecie skojarzyć to słowo z angielskim słowem ‘shoe’.
· Czytajcie na głos teksty i uczcie się wraz z innymi osobami;
Rady dla kinestetyków:
· Zróżnicujcie swoją naukę poprzez wdrażanie aktywności fizycznej. Np. ucząc się wymowy sportów w języku chińskim, możecie je ilustrować wykonując je;
· Powtarzaj dany materiał podczas spaceru czy innej aktywności fizycznej,
· Ilustruj znaczenie danych słów na konkretnych ruchach. Np. gdy uczysz się słowa 踢 (tī – kopać), wykonaj ruch. kopnięcia nogą;
· Używajcie plasteliny, monet, guzików i innych przedmiotów które możecie dotknąć, w celu układania chińskich znaków;
· Podczas nauki gestykulujcie, opowiadajcie i odgrywajcie scenki, co pomoże wam lepiej przyswoić dany materiał;
TIP dla rodziców i nauczycieli: Jeśli nie wiecie, jakie preferencje sensoryczne mają wasze dzieci lub uczniowie, postarajcie się zaplanować lekcję w takim sposób, by zaadresować potrzeby każdej z wcześniej wymienionych grup różniących się preferencjami sensorycznymi.
Krok 3 – ucz się pinyin i hanzi jednocześnie
Wiele osób uważa, że powinno najpierw nauczyć się pinyin 拼音 czyli tzw. trankrypcji, a potem dopiero pisania hanzi 汉子. Osobiście się nie zgadzam z rozdzielaniem tych dwóch części, w związku z czym sugeruję, byś uczył/a się ich obu jednocześnie. Według mnie jest to zdecydowanie bardziej efektywny sposób.
Jeśli chcesz poznać zasady pisania chińskich znaków, to koniecznie zajrzyj do lektury artykułu „Napisz swoje pierwsze chińskie znaki” . Znajdziesz tam typowe zasady pisma chińskiego, jak i te bardziej kreatywne metody, które osobiście mi pomogły w spamiętaniu większości elementów znaków, z którymi sobie nie radziłam.
Krok 4 – znajdź materiały które pomogą Ci w efektywnej nauce języka chińskiego
Istnieje wiele różnych rodzajów pomocy naukowych, które pozwolą Ci na szybszą i bardziej efektywną naukę języka chińskiego. Są to różnorodne kursy, filmy, podcasty, arkusze ćwiczeń, gry językowe, testy HSK i inne. Jeśli uczysz się sam, możesz szukać różnorodnych materiałów w Internecie. Z reguły nie są one jednak pogrupowane, dlatego zachęcam Cię do korzystania z książek i różnorodnych arkuszy ćwiczeń. Zachęcam Cię również do skorzystania z opracowanych przeze mnie arkuszy ćwiczeń, które znajdziesz w moim sklepie.
Każdy arkusz ćwiczeń od aleFISZKA zawiera 12 słów i przynajmniej jeden element gramatyki. Arkusze przeznaczone są do wykorzystania podczas 2 lekcji i rozłożone na dwie części – pierwsza część składa się z nauki słownictwa przy wykorzystaniu pinyin, a druga część pogłębia znajomość słownictwa o naukę 汉子 (pisma chińskiego), jak i gramatyki, dzięki której uczeń uczy się, jak wykorzystać dany wyraz w zdaniu.
Arkusze oparte są na odpowiedniej gradacji celów – uczeń najpierw poznaje słowa, praktykuje ich rozpoznawanie i umiejętność łączenia obrazków z wyrazami, by w konsekwencji przejść do nauki odpowiednich znaków i wykorzystania danych wyrazów w tworzeniu zdań. Prawidłowa gradacja celów, sprawia, że uczeń nie zniechęca się do nauki języka chińskiego, a wręcz przeciwnie – z zaciekawieniem poznaje co raz to nowsze wyrazy i zagadnienia. Dzięki temu, że opracowane arkusze zawierają zróżnicowane zadania przedstawione w ciekawy dla oka sposób, uczeń aktywnie przetwarza dany materiał, wzmacniając umiejętności zapamiętywania i przekazywania informacji do pamięci długotrwałej. Mnogość zadań na pisanie, czytanie, słuchanie i mówienie sprawia, że uczeń ma możliwość głębokiego przetworzenia materiału, a w konsekwencji zostanie on zapamiętany na dłużej, niż materiał poznany powierzchownie. Dodatkowo, arkusze ćwiczeń zawierają różnorodne gry papierowe i online, dzięki czemu nauka przebiega w zróżnicowany sposób. Moje arkusze tworzyłam w taki sposób, by odpowiadały potrzebom wzrokowców, słuchowców jak i kinestetyków, dzięki czemu pomogą zmaksymalizować efekty nauki języka chińskiego każdej z tej grup.
Wszystkie arkusze ćwiczeń jak i inne materiały do języka chińskiego, możecie znaleźć w moim sklepie.
Tip 5 – nie bój się mówić
Jeśli tak jak ja, uczysz się języka chińskiego w Chinach, to jesteś w gronie szczęściarzy – masz możliwość poprowadzenia rozmowy z rodowitymi chińczykami. Nie bój się zaczepiać nieznajomych na ulicy i pytać o wskazówki odnośnie do kierunku trasy, czy po prostu wdawać się w konwersacje. Uwierz mi, jest to najbardziej efektywny sposób nauki, który pozwoli Ci obyć się z brzmieniem języka chińskiego. Jeśli jednak jesteś samoukiem lub uczysz grupę osób w innym niż Chiny kraju, postaraj się stworzyć odpowiednie środowisko do dyskusji i konwersacji. Jako nauczyciel, przez rozpoczęciem nauczania nowej porcji materiału, prowadź tak zwane ‘small talki’ w formie pytań, kart obrazkowych czy zabaw w stylu ‘zgadnij co/ile/kiedy/jak ….’. Podczas tego typu aktywności przypominaj wszystkie wyuczone już przez uczniów struktury gramatyczne, różnicując swoje pytania. Jeśli uczysz się samodzielnie, znajdź grupę osób, z którą będziesz mógł systematycznie konwersować po chińsku. Ja co tydzień spotykam się z koleżankami, które poznałam przez Internet, rozmawiając na wcześniej uzgodnione przez nas tematy. Wymieniamy się poglądami w różnych sprawach, a po lekcji wysyłamy sobie słowa, które sprawiły nam trudność lub są dla nas nowe.
Mam nadzieję, że wszystkie opisane przeze mnie wskazówki i porady odnośnie do nauki języka chińskiego, pozwolą wam na zmaksymalizowanie efektów swojej nauki. Pamiętajcie, jeżeli macie jakieś pytania, wątpliwości, czegoś nie rozumiecie lub z czymś się nie zgadzacie zawsze możecie się ze mną skontaktować poprzez aplikacje Facebook. Jestem osobą, która jest otwarta na konwersacje i nowe doświadczenia, tak więc piszcie śmiało!
Efektywnej nauki,
Klaudia Kominek